İstanbul’da Osmanlı Saraylarına Dair Düşünceler Topkapı ve Dolmabahçe

Topkapı ve Dolmabahçe örnekleri temelinde Sarayın kurumsal oluşumu ve mimarisine yansıması hakkında kişisel düşüncelerimi ve yorumlarımı içeren bu derlemede,imparatorluğun padişah nezdinde yönetim merkezi ve hanedan ikametgahı olarak mutlakıyet anlayışı ve rasyonalitesi açısından Osmanlı kültürü ve siyasetine uyumunun anlaşılması amaçlanmıştır. Bizzat yaşadığım, çalıştığım Topkapı sarayında çabalarım ve gözlemlerimden kaynaklanan ve özellikle Harem dairesi esaslı bu yorumlama denemesinin bilimsel sonuçlarla uyumlu olmasını dilerim. Yeniçağın başlangıcında stratejik topografyası ve savunma gereği dünyadaki benzerleri gibi bir kale saray olarak doğan Topkapı Sarayı, yani Saray-ı Cedid, uzun yaşamında kale karakterini kaybetmese de rasyonel kuruluşu ve işlevselliği nedeniyle karizmatik Osmanlı sanatı ve tarihinin bir özetidir. Hayatlı ahşap konut ve sahilhane-yalı geleneğinin avluyu iki yanda sardığı sahilsarayların kagir ve anıtsal örnekleri olan başta Dolmabahçe ve sonraki kitlesel Beylerbeyi-Çırağan saraylarının Tanzimat bilinciyle yoğun batılı mimari ve dekorasyon detaylarına rağmen modern çağa başarıyla uyarlanışı ile Avrupa yaşam ve saray kültürüyle karşılaştırılması kişisel yorumlarımla ele alınıyor. Kitap, Topkapı Sarayı mimarisi hakkında genel bilgi içeren bir makaleyle başlayarak Kanuni devrindeki durumuna yer veren çalışmayla devam eder. Divan-ı Hümayun ve Harem’deki Başhaseki ve Şehzadegan dairesi, Sarayın Laleleri ve Osmanlı saraylarında Harem mimarisi adlı makalelerden sonra klasik mimari ve yaşam kalıplarının olabildiğince korunarak önceleri ahşap, sonra Dolmabahçe başta Avrupa tipli kagir Boğaziçi saraylarına nasıl adapte edildiğine dair yorumlarımı içeren Dolmabahçe Sarayı makalesi ve Avrupa saraylarıyla saray geleneğimizin karşılaştırıldığı Londra ve Osmanlı sarayları isimli çalışma ile sürerek Osmanlı saray çadırları ve raht hazinesi ile saraylardaki kuşluklar konulu makalelerle sonlanır.